THÁI THƯỢNG CẢM ỨNG THIÊN

Tập 43

Chủ giảng: Lão pháp sư Tịnh Không

Địa điểm: Tịnh tông Học hội Singapore

Thời gian: 30/06/1999

Việt dịch: Ban biên dịch Pháp Âm Tuyên Lưu

Chư vị đồng học, chào mọi người! Hai chữ “Trung Hiếu” phần trước đã giới thiệu giản lược về chữ “trung” rồi. Trong Vựng Biên trích dẫn chuyện tận trung cũng chính là nói làm sao đem “trung” thực tiễn vào trong đời sống, thực tiễn vào trong công việc, thực tiễn vào trong đối nhân xử thế tiếp vật. Sách đã nêu ra rất nhiều thí dụ, những thí dụ này là nêu mãi không hết, lý sự cũng nói mãi không hết, qúy vị có thể từ những thí dụ này mà thể hội. Hôm nay chúng ta tiếp tục bàn đến chữ “hiếu”, hiếu là căn bản, trung là khởi dụng. Trong Vựng Biên giảng về hiếu, đoạn thứ nhất là lấy “Hiếu đễ luận” của tiên sinh Nhan Quang Trung, đoạn này nói rất hay, rất gần gũi với tư tưởng của nhà Phật. Ông nói: “Hữu tử nói: Hiếu đễ là gốc của lòng nhân”, câu này là trong Luận Ngữ nói; “Mạnh tử nói: Đạo của Nghiêu Thuấn chỉ có hiếu đễ mà thôi.” Đây là người đọc sách Nho, vừa mở đầu liền lấy cách nói của Khổng Mạnh làm y cứ, sau đó đem nó mở rộng ra. “Hiếu đễ, quan thiệp thậm đại”, quan là quan hệ, thiệp là có liên quan đến, phạm vi mà nó liên quan đến rất lớn, đã sâu lại rộng. “Dù ngang hay dọc”, đây là từ mặt không gian; “từ xưa đến nay”, đây là từ trên thời gian mà nói; “không có bờ mé”, cách nhìn này chính xác.“Đều là sự việc này, như vậy cần phải biết hiếu đễ là gì, cội rễ, mầm mống của hiếu đễ là gì? Đó là nguyên khí giữa con người với trời đất mà thôi.” Chúng tôi chỉ đọc đến chỗ này, phần sau qúy vị tự mình đọc.

Chữ “hiếu” này cũng là thuộc về hội ý, để bạn nhìn thấy phù hiệu này liền thể hội được ý nghĩa ở bên trong. Nửa phía trên của nó là chữ “lão”, nửa phía dưới là chữ “tử”; lão là đại biểu cho đời trước, tử là đại biểu cho đời sau. Ý nghĩa của chữ này là đời trước và đời sau hợp thành một thể, đây gọi là hiếu; nếu như đời trước và đời sau phân ra, vậy thì bất hiếu. Người phương Tây nói là có ngăn cách thế hệ, ngăn cách thế hệ là tách rời, lão và tử tách rời thì bất hiếu, người Trung Quốc không có cách nói này. Bạn hãy nghĩ đến chỗ sâu xa hơn, đời trước còn có đời trước nữa, quá khứ không có điểm bắt đầu; đời sau còn có đời sau nữa, vị lai không có điểm kết thúc, không bắt đầu, không kết thúc chính là điều mà Nhan tiên sinh nói: “Từ xưa đến nay, không có bờ mé.” Bạn biết được sự liên quan này, sau đó bạn quan sát tiếp đến phương diện ngang và dọc, chính là điều mà nhà Phật nói là tận hư không khắp pháp giới, là dùng phù hiệu này để đại biểu. Hư không pháp giới, một pháp cũng không sót, bao hàm viên mãn ở trong đó.

Trong các buổi giảng tôi đã từng nói qua, không chỉ nói một lần, lời tôi nói dễ hiểu hơn, khẳng định tất cả chúng sanh trong hư không pháp giới là chính mình, đây chính là ý nghĩa của hiếu. Tất cả chúng sanh trong hư không pháp giới, “tất cả chúng sanh” này phạm vi rất rộng; hữu tình là chúng sanh, ngày nay chúng ta gọi là người và động vật; vô tình cũng là chúng sanh thực vật, khoáng vật, thậm chí là hiện tượng tự nhiên; phàm là các duyên hòa hợp mà sanh ra đều gọi là chúng sanh, ý nghĩa của chúng sanh này rất rộng lớn. Tất cả chúng sanh đều là chính mình, tôi nói lời này là có căn cứ, không phải tôi nói, đây là Phật nói; thế nhưng Phật không phải cách nói này, nhưng mà ý nghĩa giống nhau, chúng ta “y nghĩa bất y ngữ” là được rồi. Phật nói trong kinh: “Hư không pháp giới, duy tâm sở hiện, duy thức sở biến.” Tâm là chân tâm của mình, là bản tánh của mình; thức là tác dụng của tâm, là tâm khởi tác dụng. Cho nên chữ “hiếu” này, nếu dùng Phật pháp để nói thì chính là pháp môn đại tổng trì của tất cả pháp, cứu cánh viên mãn. Chúng ta đối với lý niệm của chữ này phải rõ ràng, phải sáng tỏ, rồi sau đó mới biết cần phải làm sao để học hiếu, để hành hiếu, hy vọng đạt đến tận hiếu. Chữ hiếu làm được viên mãn rồi thì liền thành Phật ngay, Phật quả cứu cánh của viên giáo thì hiếu đạo mới làm được viên mãn. Đẳng giác Bồ-tát còn có một phẩm vô minh chưa hết, hiếu đạo vẫn còn khiếm khuyết, vẫn chưa thể làm được viên mãn. Do đây có thể biết, Phật pháp là xây dựng trên nền tảng của hiếu đạo, trong kinh luận, Bồ-tát giới cũng là nói như vậy. Chúng ta phải thể hội được, phải có thể nhận biết, đây là căn bản của học Phật, đại căn đại bản.