THÁI THƯỢNG CẢM ỨNG THIÊN

Tập 164

Chủ giảng: Lão pháp sư Tịnh Không

Địa điểm: Tịnh tông Học hội Singapore

Thời gian: Năm 2000

Việt dịch: Ban biên dịch Pháp Âm Tuyên Lưu

Chư vị đồng học, chào mọi người! Mời xem Cảm Ứng Thiên đoạn thứ 88, văn tự chỉ có tám chữ:

Thưởng phạt bất bình, dật lạc quá tiết.

賞罰不平。逸樂過節。

Thưởng phạt không công bằng, nhàn vui quá mức độ.

Câu này nói hai sự việc. Trong chú giải nói được rất hay: “Nặng nhẹ không đúng”, không đúng chính là sai lầm, là nói về việc thưởng phạt, nói rằng: “Có chút sai lệch liền không công bằng”, thưởng và phạt muốn làm được đến công bằng thì quả thật là một việc không dễ dàng, tiêu chuẩn của điều này trong thế pháp gọi là pháp luật, trong Phật pháp gọi là giới luật. Nhưng mà người chấp pháp không những phải hiểu pháp luật, mà còn phải thông tình đạt lý, gọi là “tình, lý, pháp”, ba sự việc này nếu bạn đều có thể nhìn thấy thấu triệt thì bạn mới có thể làm được viên mãn. Bằng không mà nói thì rất không dễ làm được viên mãn, chỉ hơi sai lệch một chút đã là không công bằng. Về không công bằng thì những câu tiếp theo nói càng nghiêm trọng hơn: “Chẳng giữ công đạo thì lòng người bất phục”, lòng người không phục, “không những chẳng thể biểu dương công lao, trừng phạt tội lỗi, ngược lại còn tích chứa oán thù, chuốc lấy tai họa”. Câu nói này nói rất nặng, đều là nói sự thật. Chúng ta xem lịch sử xưa nay trong và ngoài nước, đặc biệt là sự hưng suy của triều đại, sự tồn vong của quốc gia vào thời điểm đó đặc biệt rõ ràng. Người lãnh đạo bên trên thưởng phạt không công bằng nên đã khơi dậy sự oán hận trong dân, sau cùng dẫn đến mức không thể sửa chữa. Nhỏ là một gia đình, một đoàn thể nhỏ, ngày nay gọi là ông chủ công ty, cửa hàng, nếu sự thưởng phạt của bạn đối với nhân viên rất công bằng thì nhân viên cấp dưới nhất định sẽ vui vẻ phục tùng bạn, họ có thể tận trung, tận tâm tận lực cống hiến cho bạn. Nếu như thưởng phạt không công bằng, chỉ dựa vào sự yêu ghét của bản thân, lấy tiêu chuẩn này để thưởng phạt thì lòng người sẽ không phục, đến sau cùng nhất định mọi người sẽ rời bỏ bạn. Cho nên bất luận là sự nghiệp lớn hay nhỏ, lâu dài hay tạm thời, nếu muốn làm tốt việc này thì tương đối không dễ dàng, đây là đại học vấn. Không những là học vấn mà còn phải có kinh nghiệm phong phú, chúng ta xử sự đãi người tiếp vật trong thường ngày không thể không chăm chỉ học tập điều này, Phật pháp khi hoằng pháp lợi sanh cũng không thể rời khỏi nguyên tắc này.

Thế nhưng thế đạo ngày nay so với thời xưa khó khăn hơn nhiều, người thời xưa đều có cơ duyên tiếp nhận giáo dục của thánh hiền, ngày nay gọi là giáo dục nhân văn, đọc sách rõ lý. Hay nói cách khác, người xưa đối với hết thảy nhân tình sự lý tương đối thông đạt, tương đối khách quan, người và người chung sống với nhau dễ dung hòa. Xã hội ngày nay không như vậy, giáo dục của nhân văn, luân lý, đức hạnh có thể nói là đã bị phế trừ toàn bộ, điều mà mọi người chúng ta tiếp nhận là giáo dục chủ nghĩa công lợi phương Tây, cho nên tình người rất bạc, rất nhạt. Điều này không chỉ đối với người ngoài, mà ngay cả đến quan hệ giữa cha con, anh em của chính mình cũng rất nhạt nhẽo, trong xã hội hiện nay chúng ta nhìn thấy quá nhiều rồi. Thí dụ như tranh đoạt tài sản cha mẹ để lại, tài sản phân chia không công bằng, tranh chấp đến tòa án, những việc thế này chúng ta thường xuyên nghe thấy, thường xuyên nhìn thấy, nhưng vào thời xưa rất hiếm khi nhìn thấy, ngày nay đã trở thành một việc bình thường, thường có thể nhìn thấy. Điều này vào thời xưa sẽ là đại bất hiếu, đại bất kính, người hiện nay đâu biết được? Người xuất gia có đạo tràng, lão hòa thượng viên tịch cũng để lại một số sản nghiệp, các đồ đệ của hòa thượng không thể khoan dung lẫn nhau, đôi bên tranh đoạt, cũng tranh chấp đến tòa án, những sự việc này trong lịch sử thời xưa chưa từng nghe nói qua. Anh em trong nhà tranh chấp tài sản thì trong lịch sử thỉnh thoảng cũng có, nhưng người xuất gia tranh chấp tài sản thì trong lịch sử không có, thế nhưng ngày nay chúng ta thường xuyên nghe thấy, cũng thường xuyên nhìn thấy, điều này vô cùng bất hạnh. Lòng người bất bình, oán hận tích tụ, khi phát ra sẽ là tai họa, đây là điều chúng ta không thể không lưu ý, không thể không chú ý cẩn thận để mà đối đãi.